DIŞ KUVVETLER (Rüzgarlar)

DIŞ KUVVETLER

Enerjisini Güneş’ten alan, yeryüzünü aşındırma, taşıma, biriktirme yoluyla şekillendiren

kuvvetlere DIŞ KUVVETLER denir. Dış kuvvetler faaliyetlerini; aşındırma, taşıma ve biriktirme olmak üzere üç aşamada gerçekleştirir. Yıkıcı Kuvvetlerdir.

1)Rüzgarlar 
Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde etkilidir.

Rüzgar aşınım şekilleri

a)Mantar Kaya

  

Rüzgarların zeminden 1m kadar havaya kaldırdığı kum tanelerini kayaların alt kısımlarına çarptıarak aşındırmasıyla ortaya çıkan mantar görünümlü kayalardır. Nevşehir’de görülür. Aşınmayan kısımlar şapka görünümü alır.

b)Tafoni

Kayaçların sular tarafından çözünen kısımları rüzgar tarafından aşındırılır. Böylece kayaç içinde kavuklar meydana gelir.

c) Şahit Kaya

Aşınıma karşı farklı dirençteki malzemelerden oluşan kayalarda, rüzgarın aşındırması yada mekanik çozülme sonucu gevşemiş malzemenin koparılması gibi sebeplerle oluşan yüksekliklerdir

d)    Yardang

Farklı dirence sahip yüzeylerde yumuşak ve dayanıksız kısımların aşınmasıyla oluşan girintili çıkıntılı bozuk kayalık yüzeylerdir.

Rüzgar birikim şekilleri

a)Barkan

Rüzgarın biriktirmesi sonucu meydana gelen hilal biçimindeki şekillerdir.

b)Kumullar

Kum tanelerinin oluşturdukları yığınlara kumul denir.

c) Lösler

Rüzgarın taşıdığı ince boyuttaki malzemeleri hızının azaldığı yerde biriktirmesiyle oluşan depolardır.

Not: Ülkemizde tafoni ve kumullar hariç diğer rüzgar şekillerine rastlanmaz. Çünkü rüzgârlar çok etkili değildir.

Ülkemizde rüzgârların etkili olduğu sahalar yandaki haritada gösterilmiştir.