PARALEL VE MERİDYENLER- İZOHİPSLER

HAYALİ REHBERLER

Paralel ve Meridyenler

                                                                   

1)    Kuzey kutup ve Güney Kutup noktasından Dünya’yı tam ikiye bölen çember şeklindeki hayali çizgiye ekvator denir.

2)    En büyük paralel dairesi ekvatordur.

3)    Ekvatora 1° ara ile çizilir.

4)    Ekvatorun kuzeyinde 90 tane, ekvatorun güneyinde 90 tane, toplam 180 paralel dairesi vardır.

5)    Ekvatorun kuzeyindeki paralellere kuzey paraleli, güneyindeki paralellere ise güney paraleli denir.

6)    Paraleller birbirlerini asla kesmezler

7)    Ardışık iki paralel arası 111 km’dir. Her yerde eşittir.

8)    Paralellerin uzunlukları, ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır.

9)    90° paraleli, nokta halindedir.

Enlem

Bir yerin ekvatora olan uzaklığının derece(°), dakika(‘), saniye (‘’) cinsinden tanımlanmasıdır. (Açısal ifadesidir.) Enlemi, saat gibi düşünmeliyiz. Başlangıç paraleli, ekvatordur.

Meridyenler

     1)    Kuzey kutup noktasından başlayan güney kutup noktasında biten, ekvatoru 90°’lik açıyla kesen yarım yay şeklindeki hayali çizgilere meridyen denir.

      2)    Başlangıç meridyeni  0 olan Greenwich meridyenidir. İngiltere’de Londra’daki kasabadan adını alır.

      3)    Başlangıç meridyenine 1’er derece aralıklarla çizilir.

      4)    Başlangıç meridyenini doğusunda 180 tane, batısında 180 tane, toplam 360 tanedir.

5)    Paralellerin boyları eşittir.

6)    Bütün meridyenler kutuplarda birleşir.

7)    Meridyenler arası mesafe ekvatordan kutuplara gidildikçe daralır.

8)    Meridyenler arası mesafe sadece ekvatorda 111 km’dir.

9)    Ardışık 2 meridyen arası 4 dakikadır.

10)                      Başlangıç meridyeninin doğusundaki meridyenlere, doğu meridyeni, batısındaki meridyenlere; batı meridyeni denir.

Boylam

Bir yerin başlangıç meridyenine olan uzaklığını derece(°), dakika(‘), saniye(‘’) cinsinden ifadesidir.

Not: Saat örneğidir. Buna saat başları dereceye, arasındaki sayılar dakika ve saniyeyi ifade eder.

PARALEL VE MERİDYENLERLE İLGİLİ ETKİNLİK

COĞRAFİ KONUM


BİR YERİN DÜNYA ÜZERİNDE Kİ YERİNE COĞRAFİ KONUM DENİR.

özel ve matematik konum diye ikiye ayırılır.

1. MATEMATİK KONUM   Matematik konum:Bir yerin enlem ve boylamlara göre dünya üzerindeki yeridir. Bir başka ifade ile Ekvator'a  ve Greenwich 'e göre konumudur.Örneğin: Türkiye 36° -42° kuzey enlemleri ( paralelleri ) ile 26°-45° doğu boylamları (meridyenleri) arasındadır

ÖZEL VE MATEMATİK KONUMLA İLGİLİ ETKİNLİK

TÜRKİYE’NİN MATEMATİKSEL KONUMU

                   

2.ÖZEL KONUM:Herhangi bir yerin kıtalara, denizlere, dağ sıralarına, boğazlara komşu ülkelere, ulaşım yollarına, yer altı ve yerüstü kaynaklarına, siyasi bloklara göre olan konumu ve yükseklik değerleri özel konumudur.

ÖZEL KONUM ÜLKELERİN; jeopolitik konumunu, iklimini, nüfusun dağılışını,yerleşme şartlarını , ulaşım imkanını, ekonomik faaliyetleri etkiler

TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI:

      Türkiye Asya, Avrupa ,Afrika kıtalarını birbirine bağlayan önemli bir kavşak noktasında kurulmuştur.

      Asya -Avrupa arasında bir köprü durumundadır.

      Stratejik önemi olan boğazlara sahiptir.

      Petrol bakımından zengin ülkelere komşudur.

      Asya Avrupa arasındaki en önemli ticaret ve ulaşım yolları Türkiye'den geçer.

      Ortalama yükseltisi fazladır ve engebelidir. Bu durum tarım, nüfus, sanayi, ulaşım ve yerleşmeyi etkiler.

      Türkiye'nin gerçek yüzölçümü 814.578 km2 , izdüşüm yüzölçümü ise 779.452 km2dir. Aradaki fark ülkemizin yüksek ve engebeli olmasından kaynaklanır.

Her Noktada Ayrı Bir Saat: Yerel Saat

Güneş:  Doğuda erken doğar, erken batar. Batıda geç doğar geç batar.

Yerel Saat:  Doğudaki yerel saat batıdan ileridir.

Soru: 10° D.M. Atina’da saat 15:20 ise, 39 D.M Ankara’da yerel saat kaçtır?

29.4=116dk.       116   60

 60     1                                       1 saat 56 dk.  15:20

                     56                                                          1:56   

                                                           16:76    =   17:16

Soru: 26°D.M. saat 13:10 iken, 60° D.M. saat kaçtır?

34.4=136dk.   =    2 saat 16dk.                                13:10

                                                                                   2:16

                                                                                 15:26

Soru: 39 D.M. Ankara’da yerel saat 11:40 ise, 90 D.M. Taşkent’te saat kaçtır?

51.4=204    =   3saat 24dk                                       11:40

                                                                                   3:24

                                                                                 14:64   =   15:04

Soru: Başlangıç meridyeninde saat  14:20 ise, 90 B.M San Salvador’da saat kaçtır?

90.4=360   =  6 saat                                                 14:20

                                                                                   6:00

                                                                                   8:20

Soru: 110 D.M. Ulanbatur’da saat 16:20 ise, 10 B.M. Lizbon’da saat kaçtır?

120.4=480    =   8 saat                                             16:20

                                                                                   8:00

                                                                                   8:20

Soru: 110 D.M. Ulanbatur’da Güneş 7:20’de doğdu ise, 10 B.M. Lizbon’da saat kaçta doğar?

120.4=480   =  8 saat                                               7:20

                                                                                 8:00

                                                                                 15:20

Soru: 28D.M. Balıkesir’de saat 7:12’de Güneş doğmuş ise, 35 D.M. Adana’da saat kaçta doğar?

35-28=7 meridyen

7.4=28dk                                                                                    7:12

   28

6:44

Eğim Hesaplama

Eğim= Yükseklik . 100 veya 1000 %=Binde %=Yüzde

Yatay Uzaklık

E= 600*1000

= 150%

4000

Soru: Yükseklik farkı 900 m olan A-B noktasıarası yatay uzaklık 150 km olduğuna göre A-B noktası arası eğim binde kaçtır?

Eğim= Yükseklik Farkı . 100 veya 1000

Yatay uz.

E= 900.1000 90 =%6

150000 15

Soru: Ortalama eğimi %5 olan bir yamaç üzerinde iki nokta arasındaki yatay uzunluk 10km ise noktalar arası yükselti farkı kaç m’dir. ?

5= h.100 h=500

10000

BÜTÜN HARITALARDAN YARARLANARAK HANGI IŞLEMLER YAPILIR?
1. Yon bulunur.
2. Konum tespit edilir
3. Alan ve uzunluk hesaplaması yapılır.
4. Yerel saat hesaplaması yapılır.

SADECE FIZIKI VE TOPOGRAFYA HARITALARINDAN (izohips renklendirme ve kabartma yöntemi ile yapılmışsa  ) ise
1. Eğim hesaplaması yapılır.
2. Yükselti belirleme yapılır.
3. Profil çıkarılması islemleri yapılır.

İZOHİPSLER

Harita Yorumlama

Boyun

Çevresindeki tepeler arasında kalan yükseltisi onlardan daha az olan ve komşu iki akarsu havzasını birbirinden ayıran yerlere “boyun” olarak adlandırılır.

Tepe

Dağ ve tepelerin dorukları “nokta” veya “üçgen” ile gösterilir.

Sırt

“V” nin açık ucuna yükselti değerlerinin arttığı yerler sırt olarak adlandırılır.

Yamaç

Eğimin arttığı yerlerde izohipsler sıklaşır.

Vadi

Akarsu vadilerinin olduğu yerlerde şe yükselti eğrileri “V” şeklini alır. “V” nin sivri ucu akarsuyun kaynak yönünü gösterir ve bu yöne doğru eş yükselti eğrilerinin değeri artar.

Çöküntü

Çukur alanlar izohips yöntemi ile çizilen haritalarda “ “ işareti ile gösterilir. Bu alanların yükseltisi çevresine göre daha azdır.

Ova

Ovalarda ve eğimin az olduğu yerlerde eş yükselti eğrileri seyrek geçer.

 

Vadi :

Akarsuyun açtığı, sürekli inişi bulunan, uzun, doğal oluktur.

Delta

Akarsuyun taşıdığı maddeleri denize ya da göle ulaştığı yerde biriktirmesi ile oluşan yeryüzü şeklidir.

Uçurum

Yeryüzündeki eğimli yüzeylerdir.

İZOHİPS ETKİNLİK

Cevapları

1. 100 metrede bir geçmiştir.

2. F H A C bir tepedir D çukurdur.

3. 0 metre kıyı çizgisidir.
4.1000 metrenin üstündedir
5.  L ve M noktaları 700 metredir
6. G Falezdir
7. A ile gösterilen tepe Adadır.
8. Akarsu 700 metreden doğmuştur.
9. K noktası 100 metre ile 200 metre arasındadır.
10. Vadidir.( C ile B arası)
11. Sırttır.
12. Nokta zirvedir.
13. Azdır. (G engebelidir Engebeli yerlerin gerçek alan ile izdüşüm arasındaki fark fazla olur. R de ise azdır.)